Αναδημοσίευση της συνέντευξης στην έκδοση της 29ης Μαΐου 2022
στην Εφημερίδα ΑΛΗΘΕΙΑ
-του δημοσιογράφου Ανδρέα Κούνιου
Αφορμή για τη συνέντευξη με την Άννα Ιωαννίδου στάθηκε η ποιητική της συλλογή “Αποτυπώματα”. Ωστό- σο, ο βασικός λόγος είναι γιατί πάντα αναζητούσα, και θα εξα- κολουθήσω να αναζητώ, με την επιθετική περιέργεια του ιχνη- λάτη, απαντήσεις από χαρισμα- τικά και προικισμένα άτομα, ή για γίνω πιο διαφωτιστικός, από άτομα που ταξιδεύουν, εν γνώσει των συνεπειών, στο περιστρε- φόμενο σύμπαν της λογοτεχνίας. Η ποίηση της Άννας Ιωαννίδου σε βρίσκει κατάστηθα, αλλά δεν σού ανοίγει πληγές. Μα κι όταν σού ανοίγει πληγές, τις επου- λώνει με το βάλσαμο των στίχων της. Αφήστε πίσω σας τα εφή- μερα, τα ασήμαντα, τα υπερε- κτιμημένα, την τεχνολογική Βα- βέλ και την ψηφιακή Χάβρα και ακολουθείστε, άφοβα, τα απο- τυπώματα της έκφρασης, της τέ- χνης, της ποίησης, της αγάπης. Κι αφού φτάσαμε ως εδώ, υπο- κλίνομαι στην Christina Rossetti: “Διάλεξε αγάπη όχι στα ρηχά, αλλά στα βαθιά”.
- Αυτό ονειρευόσουν από μικρή; Να γίνεις ποιήτρια;
Όλοι είμαστε εν δυνάμει ποιητές. Είναι πυρηνικό στοιχείο του ανθρωποκώδικα. Και η αληθινή ποίηση είναι πρωτίστως η άγραφη. Άλλο αν κάποιοι καταλήγουν να αποτυπώνουν λέξεις κι άλλοι αλήθειες στο χαρτί. Εγώ σαν παιδί, ήθελα απλά να παίζω.
- Η ποίηση είναι κραυγή ή ψίθυρος;
Είναι μια νότα πάνω από αυτές του πενταγράμμου.
- Από πού εμπνέεσαι συνήθως;
Από την άγραφη ποίηση που κυκλοφορεί εκεί έξω.
- Κι άμα στερέψει η έμπνευση, πώς αντιδράς;
Η έμπνευση είναι στάση ζωής. Καλλιεργείται μέσα μας. Όσο φροντίζουμε να γινόμαστε ολοένα και πιο ενεργοί παρατηρητές της ροής, τόσο αυτή δεν μας εγκαταλείπει. Οπότε απλά κοιτάω να έχω μονίμως ανοικτές τις μέσα κεραίες και να απολαμβάνω.
- Υπάρχει ο ισχυρισμός ότι ποίηση είναι, πρωτίστως, μοναξιά. Την ασπάζεσαι;
Η γραπτή είναι πρωτίστως και καθ’ ολοκληρία μοναξιά. Η άγραφη είναι, το ακριβώς αντίθετο νόμισμα.
- Εάν ακολουθήσω τα δικά σου αποτυπώματα, πού θα με βγάλει ο δρόμος;
Στον δικό μου δρόμο. Οπότε καλύτερα να πάρετε την πρώτη στροφή από όποια κατεύθυνση σας φωτίζει περισσότερο.
- Μπορεί ένας άνθρωπος που δεν τον πάτησε κανένα τρένο, που δεν έπεσε στην παγωμένη θάλασσα χωρίς σωσίβιο, που δεν είδε τα όνειρά του να συντρίβονται, να εκφραστεί λογοτεχνικά;
Δεν υπάρχει τέτοιος άνθρωπος. Και ευτυχώς. Όχι γιατί είναι ανάγκη όλοι να εκφράζονται λογοτεχνικά αλλά γιατί χρειάζεται όλοι να εξελίσσονται ψυχικά. Και αυτό συμβαίνει κυρίως σε παγωμένες συνθήκες συντριβής, εκεί που μόνο αν φτιάξεις το σωσίβιο το κάνεις και να υπάρχει.
- Σε περίπτωση που είχες τη δυνατότητα να μαζέψεις στο ίδιο δωμάτιο πέντε κορυφαίους ποιητές, ποιοι θα ήταν αυτοί;
Πέντε μαζί είναι πολλοί. Με παραπέμπει σε συνθήκη ομαδικής θεραπείας και αν πρόκειται για ποιητές, προτιμώ μια ατομική συνεδρία με το Νίκο Καρούζο.
- Μπορείς να μου εξηγήσεις γιατί ένα ποίημα δεν μπορεί να τα βάλει με ένα όπλο;
Αισθάνεστε πως θα είχε ποτέ την ανάγκη η υπέρτατη έκφανση του άυλου να τα βάλει με μία εκ των κατώτερων μορφών της ύλης; Είναι σα να πας να συγκρίνεις ένα ουράνιο τόξο με μια χειροβομβίδα. Τζάμπα κόπος.
- Η αναζήτηση της αλήθειας, ή τουλάχιστον η προσπάθεια ερμηνείας της ζωής, δεν αποτελεί βασανιστική διαδικασία;
Για μένα είναι η ωραιότερη των διαδικασιών. Και κυρίως η ουσιαστικότερη. Και ναι, τέτοιες διαδικασίες, οφείλουν νομίζω να έχουν αδελφική σχέση με το βάσανο, το παίδεμα, τον πόνο.
- Πώς θα ήταν ο κόσμος χωρίς ποίηση;
Ο κόσμος, όπως μαθαίνω στα μαθήματα Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας που κάνω, πηγάζει από τη λέξη κόσμημα. Τα ωραιότερα κοσμήματα είναι η Ποίηση και η Αγάπη. Άρα πως να υπάρξει κόσμος χωρίς δαύτες;
- Και ο δικός σου κόσμος;
Γεμάτος από δαύτες.
- “Οι ποιητές είναι άνθρωποι που μπορούν ακόμα να βλέπουν τον κόσμο με τα μάτια ενός παιδιού”. Τάδε έφη ο Γάλλος συγγραφέας Alphonse Daudet. Συμφωνείς με την άποψή του;
Εάν εννοεί τους γραφιάδες, δεν είμαι τόσο σίγουρη πόσοι το καταφέρνουν. Εάν εννοεί τους ποιητές που εν δυνάμει κρύβουμε όλοι μέσα μας, συμφωνώ. Το τρίτο μάτι, αυτό το καθαρό, το παιδικό, κατοικεί σε ολονών τα σπίτια, τα σώματα.
- Εντούτοις, προσωπικά υιοθετώ πλήρως την άποψη τού Ζαν Κοκτώ: “Η μεγαλύτερη τραγωδία για έναν ποιητή είναι να τον θαυμάζουν επειδή παρανοούν το έργο του”.
Κάθε έργο όπως και κάθε ποίημα διαβάζει τον κάθε αναγνώστη έτσι όπως ο τελευταίος του επιτρέπει να το κάνει. Το ποίημα είναι πάντα ένα. Η ποίησή του, οι νότες του, ηχούν πάντα διαφορετικά σε κάθε αυτί.
- Ποιος είναι ο πιστότερος σύμμαχος της τέχνης;
Ο πόνος.
- Ο πιο επικίνδυνος εχθρός της;
Η σαγήνη.
- Γιατί οι εποχές που ζούμε είναι τόσο, μα τόσο, αντιπνευματικές;
Γιατί στις εποχές μας χάθηκε ο Έρωτας. Οι περισσότεροι άνθρωποι δε μπαίνουν στην εξίσωση της ζωής με ερωτισμό. Μπαίνουν στεγνά, τεχνοκρατικά, αντιερωτικά. Και κάπως έτσι καταλήξαμε να φτιάχνονται περισσότερα όπλα παρά ποιήματα. Εύχομαι η αναλογία αυτή, κάποτε να αλλάξει.
